Fiołek Guajary to kolejna perełka w kolekcji flory Parku Narodowego Teide.
SPIS TRÉSCI
W Parku Narodowym Teide wciąż pozostaje wiele do odkrycia
Mogłoby się wydawać, że na Teide, w najczęściej odwiedzanym parku narodowym w Europie, nie powinno pozostawać nic nowego do odkrycia.
Tymczasem dzięki prowadzonym stale licznym badaniom naukowym rzadko zdarza się rok bez nowo odkrytego gatunku roślinnego lub zwierzęcego, kolejnego stanowiska archeologicznego lub analizy osobliwej formacji geologicznej.
W obliczu tych wszystkich odkryć zaskakujący jest fakt, że niedawno skatalogowano nowy gatunek fiołka, który dołączył do długiej listy flory występującej wyłącznie w Parku Narodowym Teide.
Oczywiście wiekowi pasterze kóz oraz alpiniści wiedzieli o istnieniu niewielkiego skupiska „nieco dziwnych” fiołków na południowym zboczu góry Guajara, ale dopiero niedawno zidentyfikowano różnice, zarówno w kształcie, jak i genetyce, pomiędzy nimi a słynnymi fiołkami Teide, które porastają wulkan aż po sam szczyt.
Innymi słowy, w kwestii kwiatów na Teide mamy luksus posiadania nie jednego, ale dwóch endemicznych fiołków.
Czym jest endemit i dlaczego w Parku Narodowym Teide jest ich tak wiele?
Endemicznymi nazywamy rośliny lub zwierzęta, które są unikalne dla danego miejsca i występują wyłącznie na danym terenie.
Dla przykładu: mewy żółtonogie są rodzimym gatunkiem na Wyspach Kanaryjskich, ponieważ nikt ich na wyspy nie przywiózł, a przybyły na nie same. Występują jednak również w wielu innych miejscach na Ziemi.
Z kolei gołębie laurowe i gołębie kanaryjskie są endemiczne dla lasów Teneryfy, Gran Canarii, La Palmy, La Gomery i El Hierro, ponieważ ich przodkowie − gołębie, które przybyły na wyspy, ewoluowały do innego gatunku i dlatego nie można ich napotkać nigdzie indziej na Ziemi.
Obszar zamieszkiwany przez gatunek endemiczny może być mniej lub bardziej rozległy: region, góra lub jaskinia. Im mniejsze rozmiary siedliska, tym bardziej wrażliwy jest dany gatunek. Wszelka zmiana zakłócająca środowisko może doprowadzić do jego wyginięcia, gdyż nigdzie indziej nie ma rezerwowych populacji.
I tak właśnie zarówno fiołek Teide, jak i fiołek Guajary rosną w bardzo małych enklawach w wysokich partiach gór Teneryfy.
Te dwa kwiaty z Teide − fiołek Teide i fiołek Guajary − to tylko dwa przykłady z niesamowitego arystokratycznego dworu unikalnych gatunków, które rozwijają się w tym parku narodowym.
Jest tu siedemnaście unikalnych rodzajów roślin i ponad sto endemicznych gatunków bezkręgowców, takich jak pająki, chrząszcze, muchy, mszyce czy pszczoły, o cechach odróżniających je od pozostałych na planecie. A co jakiś czas odkrywany jest nowy gatunek!
To bogactwo różnorodnych form roślin i zwierząt żyjących na Teide, które ewoluowały, aby dostosować się do bardzo specyficznych i wymagających warunków życia. Są to gatunki zdolne do przetrwania przy ekstremalnych różnicach temperatur między dniem a nocą, bardzo niskiej wilgotności i ogromnym nasłonecznieniu, często silnych i porywistych wiatrach, niezbyt żyznej glebie wulkanicznej i opadach tak rzadkich, jak na pustyni. A mimo to, a wręcz dzięki temu, Teide stanowi wspaniały ogród niesamowitych gatunków.
W filmie „Park Jurajski” padły słuszne słowa: Życie znajdzie sposób.
Historia odkrycia fiołka Guajary
Fiołek Teide jest najsłynniejszym z pięciu siostrzanych endemicznych fiołków rosnących na Wyspach Kanaryjskich.
Pierwsza wzmianka o tym okazie flory Parku Narodowego Teide pochodzi z początku XVIII wieku od botanika i astronoma Louisa Feuillé, który wspiął się na Teide w ramach jednej z pierwszych poważnych prób zmierzenia wysokości tego wulkanu.
Pod koniec tego samego stulecia sam Alexander von Humboldt wspomniał o nim w poświęconym Teneryfie rozdziale swojej publikacji „Voyage aux régions équinoxiales du Nouveau Continent” (Podróż w regiony zwrotnikowe Nowego Kontynentu) i to jemu zawdzięczamy naukową nazwę Viola cheiranthyfolia.
Fiołek Teide jest rekordzistą wśród najwyżej rosnących kwiatów w całej Hiszpanii. Można go znaleźć nawet na wysokości 3700 metrów.
Około tysiąca metrów niżej, w odległości zaledwie siedmiu kilometrów w linii prostej rośnie Viola guaxarensis, czyli fiołek Guajary.
Praca naukowa, w której biolodzy Manuel Marrero, José Luis Martín Esquivel, José Docoito i Manuel Suárez wykazali, że fiołek Guajary jest odrębnym gatunkiem, ujrzała światło dzienne dopiero w 2020 roku.
Wraz z jej publikacją kolejny mały fiołek oficjalnie trafił na podium najbardziej zagrożonych roślin na świecie.
Aby zapewnić jego przetrwanie, w ostatnich latach zainstalowano szereg ogrodzeń, które uniemożliwiają wprowadzonym do parku roślinożercom (muflonom i królikom) spustoszenie tej niewielkiej, zachowanej populacji. Aczkolwiek wisi nad nią również groźba zmiany klimatu.
Fiołek Teide i fiołek Guajary − dwaj alpiniści wysokiej klasy
Fiołki są pozornie delikatnymi roślinami, które nie sprawiają wrażenia odpornych na niepogodę.
Jednakże w ekstremalnych warunkach panujących na szczytach wulkanu Teide i góry Guajara, fiołek Guajary i fiołek Teide obdarowują nas każdej wiosny pięknymi bukietami liliowych kwiatów.
Możesz podziwiać oba te gatunki należące do flory Parku Narodowego Teide i poznać subtelne różnice w kształcie ich liści i kwiatów w Ogrodzie Botanicznym w El Portillo, gdzie w celu ochrony obu gatunków zbiera się ich nasiona.
Autorka artykułu, María Mengual, jest konsultantką i propagatorką naszego dziedzictwa. Dziękujemy za sugestie, których udzielił nam José Luis Martín Esquivel, koordynator Działu Ochrony Parku Narodowego Teide, w celu poprawy ścisłości treści.
