Het Guajara-viooltje is een van de juweeltjes van de collectie aan flora van het Nationale Park de Teide.
INDEX
Het lijkt er misschien op dat er op de berg de Teide, het meest bezochte nationale park van Europa, niets nieuws te ontdekken valt.
Echter, dankzij de talrijke wetenschappelijke onderzoeken die er continu worden uitgevoerd, komt het zelden voor dat er geen nieuw type plant of dier of nieuwe archeologische vindplaats of een eigenaardige geologische formatie wordt gevonden of geanalyseerd.
Ongeacht het feit dat al deze ontdekkingen er plaatsvinden, is het evengoed verrassend dat er onlangs een nieuw soort viooltjes is gecatalogiseerd om zich bij de lange lijst van exclusieve flora van het Nationale Park de Teide te voegen.
Natuurlijk wisten de geitenhouders en bergbeklimmers van oudsher van het bestaan van een kleine "ietwat zeldzame" populatie viooltjes op de zuidelijke helling van de berg Guajara, maar pas zeer recentelijk werden de verschillen, zowel in hun vorm als genetica, vastgesteld in vergelijking met de beroemde Teide-viooltjes die tot aan de top van die vulkaan groeien.
Met andere woorden, als het gaat om de bloemen van de Teide, hebben niet één maar twee endemische viooltjes.
Het feit dat een plant of een dier endemisch is, betekent dat ze van een afzonderlijke soort zijn en ook slechts op één bepaalde plek voorkomen.
Laten we een voorbeeld nemen: Geelpootmeeuwen zijn inheems op de Canarische Eilanden omdat niemand ze naar deze eilanden heeft gebracht. Ze zijn daar zelf aangekomen. Maar ze bezetten ook een groot deel van de rest van de planeet.
Aan de andere kant zijn de Laurier- en Bolles Laurierduiven endemisch in de bossen van Tenerife, Gran Canaria, La Palma, La Gomera en El Hierro, omdat de voorouders van deze duiven op de eilanden terechtkwamen en zich hier ontwikkelden tot een afzonderlijke soort die nergens anders ter wereld wordt gevonden.
Het gebied waar een endemische soort leeft kan groot of klein zijn: een streek, een berg of zelfs een grot. Hoe kleiner het leefgebied, hoe kwetsbaarder die soort is. Elke stoornis in zijn leefgebied kan tot het uitsterven van die soort leiden, omdat er elders geen reservepopulaties leven.
Welnu, zowel het Teide-viooltje als het Guajara-viooltje leven in zeer kleine enclaves in de hoge bergen van Tenerife.
Deze flora van de Teide, het Teide-viooltje en het Guajara-viooltje, zijn slechts twee voorbeelden van het ongelooflijk vorstelijke hof van unieke soorten die gedijen in dit nationale park.
Er zijn zeventien soorten unieke planten en meer dan honderd soorten endemische ongewervelde dieren, zoals spinnen, kevers, vliegen, bladluizen en bijen, met kenmerken die ze onderscheiden van die van de rest van de wereld. En zo nu en dan wordt er weer een nieuwe soort ontdekt!
Deze rijkdom en verscheidenheid aan planten en dieren op de Teide zijn geëvolueerd om zich aan te passen aan de zeer specifieke en veeleisende levensomstandigheden van dit gebied. Het zijn soorten die in staat zijn te overleven onder de extreme temperatuurverschillen tussen dag en nacht, de zeer lage luchtvochtigheid en intense zon, sterke windvlagen, een niet zo vruchtbare vulkanische grond en een schaarste aan regenval alsof het een woestijn was. En toch, of juist dankzij dit alles, is de Teide een prachtig paradijs met een ongelooflijke variatie aan soorten.
Zoals ze in Jurassic Park al aangaven: het leven vindt altijd een weg.
Het Teide-viooltje is het bekendste zusje van de vijf endemische viooltjes die op de Canarische Eilanden groeien.
Dit exemplaar van de flora van het Nationale Park de Teide werd voor het eerst genoemd door de botanicus en astronoom Louis Feuillé, aan het begin van de 18e eeuw, toen hij de Teide beklom in een van de eerste serieuze pogingen om de hoogte van deze vulkaan te meten.
Aan het einde van diezelfde eeuw benoemde niemand minder dan Alexander von Humboldt het in het aan Tenerife gewijde hoofdstuk van zijn werk Reis naar de equatoriale regionen van het Nieuwe Continent en aan hem danken we de wetenschappelijke naam Viola cheiranthyfolia.
Het Teide-viooltje houdt het record voor de hoogst groeiende bloem in heel Spanje en bereikt een hoogte van zelfs 3700 meter.
Ongeveer duizend meter lager, slechts zeven kilometer verderop in een rechte lijn, groeit de Viola guaxarensis of het Guajara-viooltje.
Pas in 2020 werd het werk van biologen Manuel Marrero, José Luis Martín Esquivel, José Docoito en Manuel Suárez gepubliceerd, waaruit bleek dat het Guajara-viooltje een aparte soort was.
Weer een nieuw klein viooltje betrad het officiële podium van 's werelds meest bedreigde planten.
Om ze te beschermen, is er de afgelopen jaren een reeks hekken geplaatst die voorkomen dat de herbivoren die niet oorspronkelijk in het park voorkwamen (moeflons en konijnen) geen einde maken aan deze kleine overgebleven populatie. Maar ook de dreiging van klimaatverandering hangt de kleine bloemetjes boven het hoofd.
Viooltjes zijn ogenschijnlijk kwetsbare planten die niet tegen slecht weer lijken te kunnen.
In de extreme omstandigheden van de toppen van de Teide en de Guajara, bieden het Guajara-viooltje en het Teide-viooltje ons echter elk voorjaar weer een prachtig boeketten van lila bloemen.
In de Botanische Tuin El Portillo kunt je beide tot de flora van het Nationale Park de Teide behorende soorten bezichtigen en hun subtiele verschillen van hun bladeren en bloemen ontdekken. In deze botanische tuin wordt geprobeerd om beide soorten in stand te houden door zaden te verzamelen en telen.
Artikel geschreven door María Mengual, consulent en kennisverspreider van ons nationale erfgoed. We willen José Luis Martín Esquivel, coördinator van het Beschermd gebied van het Nationale Park de Teide bedanken voor zijn aanbevelingen ter verbetering van de nauwkeurigheid van de inhoud van dit artikel.